بیماریها

دسته: گندم
یک دیدگاه
یکشنبه - ۳ اردیبهشت ۱۳۹۶

بیماریها و آفات مهم گندم و روشهای کنترل و

مبارزه با آنان

Rusts ۱ زنگهای گندم

زنگهای گندم (زنگ نواری، زنگ برگ و زنگ ساقه) از جمله بیماریهای مهم این محصول می باشند

که در کشور ما زنگ زرد در درجه اول اهمیت و زنگ قهوهای در مرتبه دوم قراردارد (زنگ سیاه از اهمیت کمتری برخوردار است)، بنابراین به فراخور اهمیت ذیلاً به این سه بیماری پرداخته شده است:

Stripe Rust (Yellow Rust یا Glume Rust) ( * زنگ نواری (زنگ زرد

می باشد قادر است بغیر از گندم، جو، Puccinia striiformis بیماری زنگ زرد که عامل آن قارچ

چاودار و بیش از هجده جنس از انواع گراسها را نیز آلوده سازد.

دراین بیماری آلودگی اولیه از طریق یوریدسپورهایی که توسط باد از مناطق دوردست آورده شدهاند

رخ داده و در صورتیکه دمای هوا (local origin) و یا منشاء محلی دارند (long distance origin)

۱۰ بوده و رطوبت کافی نیز وجود داشته باشد آلودگی به سرعت گسترش مییابد (زنگ زرد۱۵۰C بین

زرد یا نارنجی (pustules) در مقایسه با زنگهای قهوهای و سیاه به دمای پائینتری نیاز دارد). جوشهای

رنگ حاصل از فعالیت قارچ بصورت نوارهای باریکی برروی برگ، غلاف برگ و گلوم مشاهده میشود. با

افزایش دما تولید یوریدسپورها کاهش یافته متوقف می گردد و تلیوسپورهای سیاهرنگ قارچ ظاهر

می شوند. در آلودگیهای شدید افت عملکرد از طریق کاهش وزن هزار دانه و تعداد دانه در سنبله رخ

می دهد.

Leaf Rust (Brown Rust) ( * زنگ برگ (زنگ قهوهای

ایجاد شده و با توجه به اینکه در Puccinia recondita f.sp. tritici این بیماری توسط قارچ

مقایسه با زنگ زرد برای رشد و توسعه به دمای بالاتری احتیاج دارد در گندمهای دیرکاشت اهمیت

بیشتری خواهد داشت. در این بیماری آلودگی اولیه توسط یوریدسپورهایی که توسط باد آورده شدهاند

۱۵۲۲۰ سریعاً گسترش مییابد. بنابراین C ایجاد شده و در صورت وجود رطوبت کافی در دمای

جوشهای دایرهای تا کمی بیضی شکل نارنجی تا قهوهای رنگی که از جوشهای زنگ ساقه کوچکترند

بصورت منفرد در سطح فوقانی برگ و غلاف برگ ظاهر می گردد. در آلودگیهای شدید افت عملکرد از

طریق کاهش وزن هزاردانه و تعداد دانه در سنبله رخ می دهد.

Black Rust (Stem Rust) ( * زنگ ساقه (زنگ سیاه

که عامل بیماری زنگ سیاه است علاوه بر گندم بخشی Puccinia graminis f.sp. tritici قارچ

بعنوان میزبانان ثانویه) کامل ) Mahonia از سیکل زندگی خود را بر روی زرشک و گونههایی از

می کند.

۱۵۱

از نظر دما زنگ سیاه در مقایسه بازنگ زرد و قهوهای به دمای بالاتری جهت ایجاد آلودگی و گسترش

۴۰۰ فعالیت __________قارچ شدیداً C 15۰ و بالای C 26۰ )، در دمای زیر C آن نیاز دارد (بهترین دما نزدیک به

متوقف میشود. جوشهای حاصل از این بیماری قهوهای متمایل به قرمز بوده و بر روی هر دو روی برگ،

ساقه و سنبله مشاهده می گردند در آلودگیهای خفیف این جوش ها جدا و پراکنده بوده که با شدت

گرفتن آلودگی بهم میپیوندند. بافت آلوده در ناحیه جوشها ظاهری پاره بخود میگیرد.

که برای نخستین بار در سال ۱۹۹۹ از کشور اوگاندا گزارش گردید Ug در حال حاضر نژاد جدید ۹۹

است که مقاومت چندین ساله ارقام موجود در کشور (که دارای Sr دارای توان بیماریزایی برای ژن ۳۱

منشاء سیمیت هستند) در برابر بیماری زنگ سیاه (غیر از نژاد مذکور) ناشی از وجود همین ژن بوده است

و در حال حاضر به دلیل ظهور این نژاد، ارقام موجود در معرض تهدید این بیماری بوده و این مورد خاص

در سال ۸۶ برای اولین بار از برخی اراضی گندم مناطق بروجرد و همدان گزارش گردید، لذا تحقیقات در

راستای معرفی ارقام مقاوم در دست انجام بوده و توفیقاتی نیز در این زمینه حاصل گردیده است (دو رقم

مقاوم نسبت به این نژاد بیماریزا با نامهای پارسی و سیوند از سوی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر و

نهال معرفی شد).

روشهای کنترل و مبارزه با بیماری زنگ

۱ استفاده از واریتههای مقاوم، متحمل یا نیمه مقاوم

۲ تراکم مناسب بوته (حتیالامکان استفاده از مقادیر کمتر بذر در واحد سطح)

۳ زمان کاشت مناسب (بسته به شرایط آب و هوایی منطقه)

۴ استفاده از کود سرک به مقدار مناسب و فقط یک نوبت

۵ استفاده از کودپتاس

۶ مبارزه شیمیایی با استفاده از سموم

جدول ۱لیست سموم متداول در مبارزه با بیماری زنگ

* واحد مصرف کیلو در هکتار

نام تجاری سم نام عمومی سم

میزانمصرف

(لیتر/هکتار)

دفعات سمپاشی زمان مبارزه

آلتو

فولیکور

تیلت

ایمپکت

آرتئا

آلرت

(SL سایپروکونازول(% ۱۰

(EW تبوکونازول(% ۲۵

(EC پروپیکونازول(% ۲۵

(SC فلوتریافول(% ۱۲٫۵

سایپروکونازول+

(EC پروپیکونازول(% ۳۳

( SE37/ فلوزیدازول + کاربندازیم(% ۵

۰/۵

۱

۰/۵ ۱

۱

۰/۴

۱/۲۵*

۱ نوبت۲

۱ نوبت۲

۱ نوبت۲

۱ نوبت۲

۱ نوبت۲

۱ نوبت۲

بهمحض مشاهده اولین

علائم بیماری بصورت

کانونکوبیودرصورتاپید

می در مرحله خوشه

در مرحله خوشه

در مرحله خوشه

۱۵۲

Smuts ۲ سیاهکها

بیشتر از دو قرن است که سیاهکهای غلات شناخته شده و مورد مطالعه قرار گرفتهاند. امروزه علیرغم

اینکه این بیماریها در سراسر دنیا رخ داده و خسارات کمی و کیفی قابل توجهی را ایجاد می کنند اما

بعلت استفاده از ارقام مقاوم و روشهای کنترل شیمیایی و زراعی خسارات حاصل از آنان در مقایسه با

نیم قرن گذشته بطور قابل ملاحظهای کاهش یافته است.

سیاهکها (سیاهک پنهان معمولی، پنهان پاکوتاه، آشکار و برگی) توسط شش قارچ ایجاد می شوند

که ذیلاً به هرکدام پرداخته شده است:

Common Bunt (Covered Bunt) * سیاهک پنهان معمولی

و Tilletia laevis (syn. T. foetida) بیماری سیاهک پنهان معمولی توسط دو گونه قارچ

ایجاد میشود. Tilletia caries (syn. T. tritici)

۵-۱۵۰ برای جوانه C دراین بیماری تلیوسپورهای موجود در خاک یا روی بذر در دمای پائین (دمای

زنی مناسب است) جوانه زده و هیفهای آلوده کننده را ایجاد می کند که کلئوپتیل گندم را قبل از

خروج از خاک آلوده میسازد. بنابراین همراه با رشد گندم قارچ نیز بطور سیستمیک در گیاه گسترش

یافته و علائم بیماری پس از به خوشهرفتن محصول ظاهر می گردد. در این مرحله (خمیری نرم)

سنبلههای آلوده به رنگ سبز متمایل به آبی در آمده و گلومها بطور خفیفی از یکدیگر جدا می شوند. در

که در واقع دانههایی هستند که محتویات Bunt Ball نهایت در زمان برداشت ساختمانهای قارچی بنام

آن بطور کامل توسط تلیوسپورهای قارچ پر شده است در خوشه مشاهده می گردد.

در صورتیکه این دانهها فشرده شوند بوی ناخوشایندی از آنان به مشام می رسد.

۱۵۳

روشهای کنترل و مبارزه

استفاده از ارقام مقاوم (با توجه به اینکه مقاومت اغلب این ارقام بعلت ظهور نژادهای بیماریزای جدید

سریعاً شکسته میشود بنابراین ضدعفونی بذور توصیه میشود).

ضدعفونی بذر با استفاده از سموم

جدول ۲لیست سموم متداول در مبارزه با بیماری سیاهک پنهان معمولی

Dwarf Bunt (Stunt Smut) * سیاهک پنهان پاکوتاه

ایجاد میشود. Tilletia controversa (syn. Tilletia brevifaciens) این بیماری توسط قارچ

تلیوسپورهای خاکزی این قارچ از مهمترین منابع آلودگی بوده و میتوانند تا ۱۰ سال در خاک زنده

۳ می باشد. -۸۰C بمانند. دمای مناسب برای جوانهزنی این اسپورها

در این بیماری تلیوسپورهایی که در سطح خاک یا نزدیکی آن و در زیر برف جوانه زدهاند

۲ برگی حساسترین مرحله گندمگیاهچههای گندم را پس از خروج از خاک آلوده میسازند (مرحله ۳

نسبت به بیماری است). در بیماری مذکور پنجهزنی گیاه افزایش یافته و گیاهچههای آلوده کاملاً کوتاهتر

از گیاهچههای سالم هستند. همچنین بر روی برگها نقاط یا نوارهای زرد کوچک و ظریفی مشاهده

می گردد.

در زمان برداشت خوشههای گندم از دانههای کروی شکلی که تمامی محتویات آن با تلیوسپورهای

قارچ جایگزین شده است، پرشده که در صورت فشرده شدن بوی ناخوشایندی از آنان به مشام می رسد.

نام تجاری سم نام عمومی سم مقدار مصرف برای یک تن بذر

سومیایت

سومیایت

FF ویتاواکس

ویتاواکس تیرام

دیویدند

دیویدند

راکسیل

راکسیل

رئال

بایتان

(WP دی نیکونازول (% ۲

(FS دی نیکونازول (% ۲

(L کاربوکسین تیرام (% ۴۰

(WP کاربوکسین تیرام (% ۷۵

(DS دیفنوکونازول (% ۳

(FS دیفنوکونازول (% ۳

(FS تبوکونازول (% ۶

(DS تبوکونازول (% ۲

(FS تری تیکونازول (% ۲۰

(DS تریادیمنول (% ۷٫۵

۲ کیلو

۱ لیتر

۲/۵ لیتر

۲ کیلو

۱ کیلو

۱ لیتر

۰/۵ لیتر

۱/۵ کیلو

۰/۲ لیتر

۲ کیلو

۱۵۴

روشهای کنترل و مبارزه

استفاده از ارقام مقاوم بهترین روش جهت کنترل بیماری است.

۱۵ سانتیمتر) – -۲ شخم عمیق (به عمق ۲۰

ضدعفونی بذر با استفاده از سموم

جدول ۳لیست سموم متداول در مبارزه با بیماری سیاهک پنهان پاکوتاه

Loose Smut * سیاهک آشکار

ایجاد Ustilago tritici (syn. Ustilago nuda var. tritici) سیاهک آشکار توسط قارچ

میشود. اگرچه میزبان اصلی این قارچ گندم است اما تریتیکاله و چاودار نیز توسط آن آلوده می شوند.

قارچ مذکور بصورت میسلیوم غیرفعال درون جنیندانهگندم آلوده وجود داشته و هنگامیکه بذر جوانه

میزند میسلیوم نیز فعالیت خود را آغاز می کند. در این بیماری تمامی خوشه به غیر از محور آن توسط

اسپورهای سیاهرنگ قارچ فراگرفته شده که توسط باد و باران پراکنده می شوند و تنها محور خوشه باقی

۱۶ ) این اسپورها که بر روی گلچههای گندم -۲۲۰C ) میماند. در شرایطرطوبیوهوای سرد تامعتدل

فرود آمدهاند جوانه میزنند و بصورت میسلیوم غیر فعال در جنین دانههایی که به ظاهر سالماند باقی

میمانند تا پس از کاشت همگام با جوانهزنی بذر فعالیت خود را آغاز نمایند.

نکتهجالب توجه اینکه ازیکهفتهپسازگلدهی، تخمدان نسبت به آلودگی مقاوم خواهد شد.

روشهای کنترل و مبارزه

ضدعفونی بذر با استفاده از سموم

نام تجاری سم نام عمومی سم مقدار مصرف برای یک تن بذر

دیویدند

دیویدند

تکتو

(DS دیفنوکونازول( % ۳

(FS دیفنوکونازول ( % ۳

(WP تیابندازول ( % ۶۰

۲ کیلو

۱ لیتر

۱/۲۵ کیلو

۱۵۵

جدول ۴لیست سموم متداول در مبارزه با بیماری سیاهک آشکار

Karnal Bunt (Partial Bunt) ( * سیاهک ناقص (سیاهک هندی

سیاهک ناقص برای اولین بار در سال ۱۹۳۱ از ایالت کارنال هندوستان گزارش شد. این بیماری از

نظر کیفی دانه را تحت تاثیر قرار می دهد اما کاهش عملکرد ناشی از آن اندک است.

در خاک و بذر [Tilletia indica (syn. Neovossia indica)] تلیوسپورهای قارچ عامل بیماری

وجود دارند اما منابع اصلی آلودگی تلیوسپورهای خاکزی هستند که برروی خاک یا نزدیکی آن جوانه زده

و اسپوریدیهای اولیه و ثانویهای را تولید می کنند که توسط باد پراکنده شده و هنگام ظاهر شدن

خوشههای گندم، آنان را آلوده میسازند. در شرایط رطوبی و سرد آلودگی توسعه یافته و در نهایت

بخشهایی از اندوسپرم چند دانه از یک خوشه توسط تلیوسپورهای سیاهرنگ قارچ جایگزین می شوند.

این بیماری تا قبل از برداشت به راحتی قابل تشخیص نیست، پس از برداشت با کمی بررسی دانههای

آلوده قابل تشخیصاند (پریکارپ بذور آلوده پاره میشود).

دانههای آلوده غالباً قابلیت جوانهزنی خود را حفظ کرده و قادرند گیاهان سالمی را تولید کنند.

بیماری مذکور جزو بیماریهای قرنطینهای است و در تجارت گندم مهم است.

روشهای کنترل و مبارزه

استفاده از بذور مقاوم و متحمل

استفاده بهینه از کودهای ازته

از بین بردن علفهای هرز گرامینه

استفاده از بذور سالم و عاری از بیماری

مبارزه شیمیائی با استفاده از سموم

نام تجاری سم نام عمومی سم مقدار مصرف برای یک تن بذر

بایتان

باویستین  دروزال

ویتاواکس تیرام

FF ویتاواکس

سومی ایت

دیویدند

راکسیل

راکسیل

(DS تریادیمنول( % ۷٫۵

(WP کاربندازیم( % ۶۰

(WP کاربوکسین تیرام( % ۷۵

(L کاربوکسین تیرام(% ۴۰

(WP دینیکونازول( % ۲

(DS دیفنوکونازول( % ۳

(DS تبوکونازول( % ۲

(FS تبوکونازول(% ۶

۲ کیلو

۲ کیلو

۲کیلو

۲/۵ لیتر

۲ کیلو

۲ کیلو

۱/۵ کیلو

۰/۵ لیتر

۱۵۶

جدول ۵لیست سموم متداول در مبارزه با بیماری سیاهک ناقص

Flag Smut * سیاهک برگی

میتواند تا ۳ [Urocystis tritici (syn. Urocystis agropyri)] تلیوسپورهایقارچ عامل بیماری

سال در خاک زنده بماند.

۱۰-۲۰۰ خاک به C در این بیماری آلودگی گیاه قبل از خروج گیاهچه از خاک رخ می دهد و دمای

این امر کمک می کند. قارچ بشکل میسلیوم درون گیاهچه زمستانگذرانی کرده سپس بطور سیستمیک

توسعه یافته اسپورزایی می کند.تودههای سیاهرنگ تلیوسپورها بصورت نوارهای باریک در زیر اپیدرم

برگ، غلاف برگ و گاهی روی ساقه تولید می شوند. در گیاهان آلوده پنجهزنی افزایش یافته و پیچ

خوردگی برگها مشاهده می گردد.

گندم نان از میزبانان اصلی این بیماری است.

روشهای کنترل و مبارزه

استفاده از ارقام مقاوم

عملیات زراعی همچون تناوب با گیاهان غیر میزبان، تغییر عمق و تاریخ کاشت

Powdery Mildew ( –۳ سفیدک سطحی (سفیدک پودری

علائم این بیماری بر روی گندم و سایر غلات مشابه است اما قارچ عامل بیماری

نسبت به میزبان خود (گندم) ویژگی زیادی داشته و بسیار (Blumeria graminis f.sp. tritici)

اختصاصی عمل می کند. این قارچ قادر است همه بخشهای هوایی گیاه را آلوده سازد اما معمولاً

کلنیهای میسلیومی سفید یا خاکستری روشن آن بر روی سطوح فوقانی برگهای پائینی مشاهده

می شوند (این کلنیها سطحی بوده وبا مالیدن انگشت پاک می شوند).

نکته دیگر اینکه در صورت مساعد بودن شرایط محیطی (هوای سرد، مرطوب و ابری) قارچ قادر است

در هر زمان پس از خارج شدن گیاهچه از خاک آنرا آلوده سازد بنابراین قبل از آغاز سرمای زمستان

بازدید از مزارع بمنظور مشاهده علائم اولیه آلودگی که بصورت لکهها یا پوشش سفید رنگ کوچک و

نام تجاری سم نام عمومی سم مقدار مصرف در هکتار زمان مصرف

آلتو

تیلت

فولیکور

ایمپکت

( SL سایپروکونازول( % ۱۰

( EC پروپیکونازول( % ۲۵

(EW تبوکونازول( % ۲۵

(SC فلوتریافول( % ۱۲٫۵

۰/۵ لیتر

۰/۵ لیتر

۱ لیتر

۱ لیتر

هنگامگلدهیوقتی

که ۸۰ درصد بوتهها

به خوشه رفتهاند.

۱۵۷

پراکنده حاصل از کلنیهای میسلیومی قارچ در سطح برگها قابل روئیتند مفید خواهد بود. در مرحله

بعدی میتوان مزارع را پس از پایان سرمای زمستان، در فصل بهار (اواسط فصل) مورد بازدید قرار داد.

میزان کاهش عملکرد به شدت آلودگی بستگی دارد. در شرایط حاد پنجههای جوانتر ممکن است

قادر به تولید خوشه نباشند یا تعداد خوشه تولید شده و وزن، اندازه و تعداد دانه کاهش یابد.

روشهای کنترل و مبارزه

استفاده از ارقام مقاوم

از بین بردن بقایای گیاهی میزبان،گندمهای خودروی حاصل از ریزش کمباین و علفهای هرز

گرامینه

مبارزه شیمیایی با استفاده از سموم

جدول ۶لیست سموم متداول در مبارزه با بیماری سفیدک سطحی

میزان سم مصرفی در مراحل اولیه رشد گیاه برابر مقادیر یادشده و در مراحل بعدی دو برابر خواهد بود.

Septoria Diseases ۴ بیماریهای سپتوریائی

و Septoria avenae , Septoria tritici بیماریهای سپتوریائی توسط سه گونه

ایجاد میشود (شناسائی این سه گونه در مزرعه مشکل است و انجام Stagonospora nodorum

آزمایشات میکروسکوپی در این زمینه ضروری است). این بیماریها تمامی بخشهای هوایی گیاه را آلوده

میسازند. علائم آلودگیهای اولیه لکههای کلروتیک تخم مرغی تا دراز و کشیدهای هستند که چنانچه

توسعه یابند مراکز آنان کمرنگ و کاهی رنگ شده نکروتیک می گردد (در این مرحله پیکنیدیومهای

نام تجاری سم نام عمومی سم میزان مصرف در هکتار

تیلت

آلتو

فولیکور

بایلتون

ایمپکتآر

(EC پروپیکونازول( % ۲۵

(SL سایپروکونازول( % ۱۰

(EW تبوکونازول( % ۲۵

(WP تریادیمفون (% ۲۵

فلوتریافول+ کاربندازیم

۰/۵ لیتر

۰/۵ لیتر

۰/۵ لیتر

۰/۵ کیلو

۱ لیتر

۱۵۸

خطی و زخمهای S.tritici کوچک و سیاهرنگ قارچ بر روی زخمها قابل روئیتند). زخمهای حاصل از

عدسی شکل است. S.nodorum و S.avenae حاصل از

آلودگیهای اولیه بر روی برگهای پائینی مشاهده میشود که در صورت مساعد بودن شرایط محیطی

۱۰-۱۵۰ ، رطوبت طولانی مدت و هوای ابری) علائم بر روی برگهای بالاتر و خوشه نیز ظاهر C (دمای

می گردد.

لازم به ذکر است گندم در مقایسه با سایر غلات از حساسیت بیشتری نسبت به این بیماریها برخوردار

بوده و در شرایط حاد خسارات قابل توجهی از طریق چین و چروک خوردن دانه و کاهش وزن هزار دانه

رخ می دهد.

روشهای کنترل و مبارزه

(Septoria tritici الف ) سپتوریوز برگی (عامل بیماری

استفاده از ارقام متحمل

۲ ساله، آیش (یکسال) – -۲ رعایت تناوب ۳

از بین بردن بقایای محصول

خودداری از کشت ارقام زودرس

استفاده از شخم عمیق و بموقع

استفاده از سموم تریازول (همچون پروپیکونازول و سایپروکونازول، آلرت، آرتئا و ایمپکتآر) و

فلوزیدازول + کاربندازیم (آلرت) طبق جدول سموم مورد مصرف برای کنترل زنگهای گندم در مرحله

تورم خوشه، حتیالامکان قبل از تشکیل پیکنیدیومهای قارچ عامل بیماری

(Stagonospora nodorum ب ) سپتوریوز خوشه (عامل بیماری

جلوگیری از انتقال کلیه بذور و کاه و کلش گندم از مزارع آلوده به سایر مناطق

از بین بردن بقایای گیاهی پس از برداشت

الفدرمزارعی که پائیز و زمستان به حالت آیش نگاه داشته می شوند پس از برداشت گندم بمنظور

کاهش اینوکولوم اولیه مزارع را شخم زده و در بهار نیز پس از سبز شدن علفهای هرز مجدداً شخم عمیق

یا نیمه عمیق زده شود.

بدر مزارعی که کشت پائیزه انجام میشود (کشت متوالی گندم) بمنظور از بین بردن بقایای گیاهی

بلافاصله پس از برداشت گندم عملیات شخم عمیق و نیمه عمیق انجام شود.

رعایت تناوب با گیاهان غیرمیزبان مانند پنبه، سیبزمینی وسایر گیاهانی که بصورت ردیفی کاشته

می شوند.

۱۵۹

مصرف کودهای شیمیایی براساس توصیه آزمایشگاه خاک و آب منطقه

ضدعفونی کلیه بذور قبل از کاشت با استفاده از قارچکش دیویدند به نسبت یک در هزار

شکم خوش) با استفاده از قارچکش تیلت ) Booting سمپاشی مزارع خصوصاً مزارع بذری در مرحله

۰ لیتر در هکتار. / به نسبت ۵

Fusarium Head Blight ۵ بلایت فوزاریومی خوشه

کنیدیها یا آسکوسپورهای حاصل از قارچی که بر روی بقایای میزبان (کاه و کلش گندم)، ذرت، برنج و

علفهای هرز گرامینه بصورت میسلیوم، کلامیدوسپور و پریتسیوم زمستانگذرانی کرده است توسط باد

وقطرات باران بر روی گلچههای سنبله گندم فرود میآید. در شرایط آب وهوایی گرم ومرطوب این

اسپورها جوانه زده گل، گلوم و دیگر بخشهای سنبلچه را آلوده میسازد (مرحله گلدهی حساسترین

مرحله گیاه نسبت به بیماری می باشد ظاهراً ترکیبات خاصی در پرچم وجود دارد که منابع غذایی

۳ روز پس از آغاز آلودگی (درصورتمناسبی برای قارچ محسوب می شوند). علائم بیماری درعرض ۴

۲۵ ظاهر و گسترش مییابد).در این بیماری کنیدیوسپورها در -۳۰۰C وجود رطوبت مداوم و دمای بین

اسپورودوخیوم ها تولید شده که این امر باعث میشود سنبلچهها رنگی صورتی بخود بگیرند.

آلودگیهای شدید عملکرد را تا بیش از ۵۰ % کاهش داده و کیفیت دانه را شدیداً پائین

(Mycotoxins) میآورد.دانههای حاصل ازگیاهان بیمار خشک و چروکیدهاند و حاوی زهرابههایی

هستند که برای انسان ودام مضر است. قارچ عامل بیماری گونههایی ازجنسفوزاریوماند که در

در رتبه دوم اهمیت قرار F.culmorum گونه غالب و Fusarium graminearum میان آنان گونه

دارد.

روشهای کنترل و مبارزه

استفاده از ارقام متحمل و خودداری از کشت ارقام حساس

تناوب زراعی و عدم کشت گندم با ذرت، برنج و سایر گرامینهها

حذف منابع آلودگی پس از برداشت گندم از طریق اجرای شخم عمیق و یا سوزاندن آنها

استفاده از بذور سالم و گواهی شده و عدم انتقال بذور استحصالی از مزارع آلوده به سایر مناطق

ضدعفونی بذور با استفاده از سموم سیستمیک (کربوکسین تیرام ۲ در هزار ) طبق اصول فنی

احتراز از کشت زود هنگام با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه

مهار علفهای هرز گرامینه میزبان قارچ عامل بیماری در مزارع گندم

کشت ردیفی و تنظیم دور آبیاری بمنظور تهویه و تابش بیشتر نور به داخل مزرعه

۱۶۰

برحسب ضرورت استفاده از سموم قارچکش توصیه شده در مرحله گلدهی همچون آلتوکمبی بمیزان

۰/۶ لیتر درهکتار و تیلت بمیزان ۱ لیتر در هکتار ( تعداد دفعات سمپاشی برای هر دو سم یک نوبت و

در صورت نیاز به تکرار بفاصله هفت روز بعد ).

Take All ۶ پاخوره

بر روی بیماری گذاشته شد که امروزه مشخص Take All حدود ۱۰۰ سال پیش در استرالیا نام

می باشد. Gaeumannomyces graminis var. tritici شده عامل آن قارچ خاکزی

در این بیماری آلودگی ریشهها در پائیز رخ داده و در اوایل بهار به طوقه و قسمتهای پائینی ساقه

سرایت می کند. هنگامیکه آلودگی در مراحل اولیه رشد گیاه صورت گیرد پنجهزنی کاهش یافته، رشد

گیاه کم میشود و خوشههای حاصله عقیم و سفید رنگ خواهند بود ( گیاهان آلوده به راحتی از

خاک خارج می شوند ). اما هنگامیکه آلودگی در اواخر چرخه زندگی گیاه اتفاق بیفتد خسارت حاصل از

آن کمتر است چراکه بیماری به ریشهها محدود میشود.

قارچ عامل بیماری باعث پوسیدگی ریشه و بخشهای پائینی ساقه شده، همچون ریشهها قاعده ساقه

و غلاف برگهای پائینی ممکن است رنگی سیاه و براق بخود بگیرند (با استفاده از ذرهبین با بزرگنمایی

۱۰ هیفهای سیاه و زبر قارچ بر روی ریشه قابل روئیتند ). x

روشهای کنترل و مبارزه

۲ سال در – -۱ تناوب با محصولات زراعی غیرحساس و عدم کشت گندم (معمولی و دوروم) و جو برای ۳

مزارعی که آلودگی به بیماری پاخوره در آنها کم باشد و در مزارعی که آلودگی آن بیشتر از ۵۰ % است از

کشت انواع گندم و جو بمدت ۵ سال خودداری شود.

از بین بردن بقایای گیاهی و شخم عمیق بلافاصله پس از برداشت

تاخیر در زمان کاشت گندم در مناطق با سابقه آلودگی بالا با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه و

نظر کارشناس زراعت

و مصرف کود میکرو با نظر کارشناسان و متخصصین تغذیه (N.P.K) -۴ استفاده متعادل از کود ماکرو

گیاهی موسسه تحقیقات خاک و آب

تهیه بستر مناسب کاشت و خودداری از مصرف بیش از حد بذر در واحد سطح

۱۶۱

Wheat Streak Mosaic Virus (WSMV) ۷ موزائیک رگهای گندم

درمیان ویروسهایی که درگندم ایجاد موزائیک می کنند ویروس موزائیک رگهای گندم در سطح

بطور گردشی Aceria tulipae درطبیعتتوسط کنه WSMV. جهانی گستردهترین و شایعترین است

از تخم، دوسن پورگی و مرحله بلوغ تشکیل شده است که در A.tulipae منتقل میشود. دوره زندگی

۷ روز به طول میانجامد. این کنهها کرمی شکل بوده حدود ۲۵۰ میکرون – ۲۴-۲۷۰ بین ۱۰ C دمای

طول دارند و بیرنگ یا کمرنگند.

بر حسب رقم گندم، سویه ویروس، زمان آلودگی و شرایط محیطی متفاوت WSMV علائم ناشی از

است. کاهش رشد، ظهور لکههای موزائیک بصورت رگهها، خطوط و نوارهای کلروتیک از خفیف تا شدید،

زردی و نکروز، ضعیف شدن و پوک شدن خوشهها و چروک خوردن بذر از علائم بیماری است. علاوه بر

این ممکن است لوله شدن برگها، بدام افتادن خوشه و برگهای جوان در برگ قبلی که از علائم کنه

زدگی می باشد نیز مشاهده شود.

اگر گیاه در اوایل رشد (مرحله پنجهزنی ) آلوده شود تقریباً هیچ رشدی نخواهد داشت و حالت چمنی

خواهد یافت. با تاخیر در آلودگی، میزان کوتولگی و آسیب به گیاه نیز کمتر خواهد شد. در تشخیص این

ویروس صرفاً نمی توان به علائم مذکور استناد نمود. وجود کنه ناقل و علائم آن، همچنین انتقال مکانیکی

به تشخیص بیماری کمک می کند. ELISA و برخی روشهای تخصصی مانند الکترون میکروسکوپی و

روشهای کنترل و مبارزه

اجتناب از کشت در مجاورت منبع آلودگی

تنظیم تاریخ کشت (در صورتیکه کشت تابستانه ضروری باشد میبایست حدود یکماه قبل از کشت

گندم در پائیز، محصول تابستانه برداشت شود. در شرایط اقلیمی مناسب تاخیر در کشت در پائیز موجب

کاهش خسارت بیماری خواهد شد).

از بین بردن علفهای هرز و گندمهای خودرو دو تا سه هفته قبل از کشت (کنه به میزبان زنده وابسته

است و در غیاب میزبان سبز بیش از ۱۰ روز زنده نخواهد ماند).

استفاده از ارقام مقاوم

در زمینه مبارزه شیمیایی تا کنون روش موثری توصیه نشده است.

Barley Yellow Dwarf Viruses (BYDVs) ۸ کوتولگی زرد جو

ویروسهای عامل کوتولگی زرد جو از مخربترین و گستردهترین ویروسهای غلات و گراسهای

مراتع به حساب میآیند. بیش از ۲۵ گونه شته این ویروسها را بطور پایا (گردشی) انتقال می دهند.

علائم بیماری به علائم حاصل از کمبودهای غذایی، استرسهای دمائی و رطوبی و دیگر عوامل

بیماریزای گیاهی شبیه می باشد اما معمولترین علائم آن عبارتند از:

۱۶۲

کوتولگی به واسطه کاهش میانگرهها

کلروز و در مواردی قرمزی، صورتی، برنزی و پرتقالی شدن برگ

کاهش تعداد پنجهها

عقیم ماندن گلها

(تمامی موارد فوق به کاهش عملکرد منجر خواهد شد).

روشهای کنترل و مبارزه

استفاده از ارقام مقاوم یا متحمل

مبارزه شیمیایی با شتههای ناقل (حشرهکشهای مختلفی جهت سمپاشی بخشهای هوایی گیاه مورد

استفاده قرار میگیرند، عمل سمپاشی پس از ظهور گیاهچه و به محض مشاهده شتههای ناقل صورت

میگیرد که نتایج قابل قبولی بدست می دهد. بعضی محققین تلفیقی از تیمار بذر با حشرهکش

و دوبار سمپاشی بخشهای هوایی گیاه را توصیه نمودهاند). (Imidaclopride) ایمیداکلوپراید

Seed Gall Nematode ۹ نماتد گالزای گندم

همراه با بذور سالم کاشته می شوند در Anguina tritici هنگامی که دانههای حاوی گالنماتد

صورت وجود شرایط مساعد از جمله رطوبت وحرارت گال نرم شده لاروها از آن خارج و خود را به نقطه

رویشی انتهایی طوقه رسانده و ازآنجا به گلچههای اولیه نفوذ مینمایند، یا در لابلای غلاف برگ بصورت

انگل خارجی فعالیت می کنند تا خوشهها ظاهر شوند. در این مکان نماتدهای نرو ماده جفتگیری کرده و

پس از تخمریزی بلافاصله از بین میروند. در اواخر اردیبهشت یا اوایل خرداد تخمها سریعاً تفریخ شده و

لاروهای سن دوم از آنها خارج و به تدریج بحالت کمون درآمده و درداخل گال انباشته می شوند.

گالهای حاصله همراه با رسیدن دانه سفت و قهوهای شده در این حالت گلومهای آلوده از هم باز

می شوند. در صورتیکه محصول بموقع برداشت نشود گالها به داخل خاک ریزش می کنند و چنانچه

محصول به موقع برداشت شود با بذر مخلوط شده و از این طریق انتشار مییابند.

علائم بیماری عبارتند از پیچیدگی ساقه، برگ و خوشهها، تورم برگها، کوتولگی ساقه و تشکیل گال

حاوی نماتد در داخل خوشه.

۱۶۳

روشهای کنترل ومبارزه

بوجاری بذور و کاشت بذور سالم و بدون گال

تناوب دوساله با استفاده از گیاهان غیر میزبان همچون سویا، آفتابگردان،سیبزمینی، پنبه،

لوبیا و عدس

کنترل علفهای هرز همچون یولاف و چاودار

انهدام گالهای حاوی نماتد

Pratylenchus spp ۱۰ نماتدهای مولد زخم ریشه

نماتدهای مولد زخم ریشه گروه بزرگی از نماتدهای انگل گیاهی هستند که دارای تعداد زیادی

گونه بوده و گیاهان دو لپه ای و تک لپه ای را مورد حمله قرار می دهند. اهمیت نماتدهای مولد زخم

ریشه نه تنها به دلیل ایجاد خسارت اقتصادی مستقیم بلکه به خاطر ایجاد زخم و هموار کردن حمله سایر

میکروارگانیسم های بیماری زا می باشد. علائم آلودگی گیاهان به نماتدهای زخم ریشه شامل زردی و کم

رشدی است که در مزرعه به صورت لکه های نامنظم بروز می نماید. در سطح ریشه گیاهان آلوده، به

علت تغذیه نماتد زخم هایی ایجاد می شود که در مراحل اولیه شبیه لکه های آب سوخته است. این محل

ها بعدا به رنگ قهوه ای تیره تغییر رنگ می دهند. از بین گونه های این گروه چهار گونه

انتشار جهانی داشته و از مهمترین گونه P.thornei و P.crenatus، P.neglectus ، P.penetrans

در استرالیا P.thornei های خسارتزای غلات محسوب می شوند. خسارت محصول گندم در اثر گونه

در P.neglectus ۳۸-۵۸ درصدو در مکزیک ۳۷ درصد همچنین کاهش محصول گندم در اثر گونه

۱۶ درصد گزارش شده است. نتایج بررسی هایی که تاکنون در کشور انجام شدهجنوب استرالیا ۲۳

در مزارع گندم استانهای آذربایجان شرقی، P.thornei و P.neglectus نشان می دهد که گونه های

آذربایجان غربی، کرمانشاه، همدان، گلستان، کردستان و مرکزی گسترش دارند از میزان خسارت این

گونه ها اطلاع دقیقی در دست نیست ولی براساس بررسی های انجام شده روی تراکم جمعیت در

تعدادی از مزارع میزان جمعیت بیشتر از حد آستانه خسارتی است که برای این نماتدها ذکر شده است.

Heterodera filipjevi , H.avenae , H.latipons ۱۱ نماتدهای سیستی غلات

از میان گونه های نماتدهای سیستی که گیاهان خانواده گرامینه را آلوده می کنند گونه های

از نظر اقتصادی مهمترین گونه ها هستند به Heterodera filipjevi , H.avenae , H.latipons

خصوص در کشت گندم دیم و در سیستم تک کشتی خسارت آنها شدیدتر است. خسارت محصول در اثر

۴۰ درصد در روی گندم – ۱۵ درصد در عربستان سعودی ۹۲ – در پاکستان ۲۰ , H.avenae گونه

۲۳ درصد در روی گندم گزارش – ۱۷ درصد در روی جو در استرالیا ۲۰ درصد در روی جو و ۵۰ – و ۷۷

۱۶۴

باعث __________کاهش محصول به H.latipons شده است. مطالعات مزرعه ای در قبرس نشان داده است که گونه

میزان ۵۰ درصد روی گندم شده است. گیاهان آلوده به نماتدهای سیستی غلات کم رشد، ضعیف، برگ

های پائینی زرد و علائمی مشابه علائم کمبود مواد غذایی را نشان می دهند قسمت های آلوده در مزرعه

به صورت لکه های سبز کم رنگ دارای رشد غیر همگن با سایر قسمت های سالم مزرعه است. ریشه

گیاهان آلوده دارای انشعابات فرعی زیادی شده و ماده های سفید که بعدا تبدیل به سیست های قهوه ای

می شوند در روی ریشه ها قابل مشاهده است. گیاهچه های آلوده به نماتدهای سیستی غلات غالبا مورد

حمله عوامل بیمارگر خاکزاد به خصوص قارچ های عامل پوسیدگی طوقه و ریشه قرار می گیرند. در

نمونه برداری هایی که از مزارع غلات در سطح کشور صورت گرفته است،هر سه گونه نمتدهای سیستی

گونه غالب بوده و از بسیاری از استانهای کشور گزارش H. filipjevi در مزارع گندم وجود دارند. گونه

که اکثراً درغرب و جنوب غربی کشور H.avenae , H.latipons شده است پس از آن گونه های

و H. filipjevi انتشار دارند. در ایران در آزمایشات انجام شده در شرایط میکروپلات گونه های

با جمعیت اولیه ۲۰ تخم و لارو در گرم خاک بترتیب به میزان ۴۸ و ۵۵ درصد باعث H.latipons

کاهش عملکرد دانه گندم شدند.

Sunn Pest ۱۲ سن غلات

یکی از مهمترین آفات این محصول در ایران است که به Eurygaster integriceps سن گندم

علت اهمیت خسارات حاصله هر ساله سطوح وسیعی از گندمزارهای کشور تحت مبارزه شیمیائی با آن

شناخته شده که در ایران تاکنون به غیر از گونه Eurygaster قرار می گیرد ( ۱۴ گونه از جنس

Aelia گزارش گردیده، گونههایی از جنس E.testidunaria و E.maura فوق الذکر دو گونه

نیزگزارش شده است ).

آفت سن بصورت حشره کامل در دامنه کوهها و زیر بوتهها (خصوصاً بوتههای گون و درمنه ) و

۱۰۰ می رسد فعال شده و در C زیرپوستکهای درختان زمستانگذرانی کرده هنگامیکه دما درکوه به

۱۲۰ برسد به سمت دشت ریزش (درصورت وجود نوسانات حرارتی در کوه C صورتیکه میانگین حرارت به

ریزشها متناوب بوده که این امر تعیین زمان دقیق مبارزه را با مشکل مواجه میسازد ) و به مزارع گندم

(که هنوز به خوشه نرفتهاند) حمله و از شیرهگیاهی برگها و ساقههای آن تغذیه می کند، دراین مرحله

بعلت تغذیه آفت خوشههای حاصله سفیدرنگ بوده، پوکاند و درآنها دانهای تشکیل نشده است (درصورت

تغذیه سن از جوانه انتهایی خوشهای تشکیل نمیشود ). پس از تغذیه و جفتگیری،حشره ماده

۲ ردیف گذارده شده که تعداد آنان درتخمگذاری مینماید (در پشت یا روی برگها دستجات تخم در ۳

۷ روز تخمها تفریخ شده و در عرض یکماه (در شرایطهر دسته به ۱۴ عدد می رسد)، درعرض ۱۰

طی شده و سنهای کامل نسل جدید ظاهر می گردند. ( I تا V) مساعد ) مراحل پورگی

۱۶۵

آغاز میشود و بر اثر تداوم آن دانهها لاغر و پوک شده و ارزش II تغذیه پورهها معمولاً از اواخر سن

نانوایی خود را از دست می دهند (در حین تغذیه بزاق حشره که حاوی آنزیم پپتیداز است از طریق

خرطوم آفت به دانه منتقل شده که سبب تجزیه گلوتن آن میشود،از طرف دیگر عمل تغذیه سبب تغییر

شکل و چروکیدگی دانه شده حبابهای تاول مانندی بر روی آن ظاهر میشود، جای نیش حشره بر دانه

بصورت نقطه سیاهرنگی که حلقه کرم رنگی آنرا احاطه کرده است بهچشم میخورد)، در نهایت حشرات

بالغ نسل جدید پس از تغذیه کافی از خوشههای میزبان به سمت ارتفاعات پرواز می کنند.

روشهای کنترل و مبارزه

مبارزه شیمیایی با استفاده از سموم

جدول ۷لیست سموم متداول در مبارزه با سن غلات

مبارزه با این آفت در دو مرحله انجام میشود:

الف) مبارزه باسن مادر: نحوه مبارزه با سن مادر تأثیر بسزایی در کاهش یا افزایش سطح کلی مبارزه

شیمیایی دارد. لذا مبارزه در این مرحله باید با توجه به نُرم اعلام شده از سوی سازمان حفظ نباتات در

ارتباط با تعداد سن مادر در متر مربع در مزارع آبی و دیم، زمانی انجام شود که سنها درمزرعه استقرار

یافته وتغییر مکان ندهند (در یک مبارزه صحیح و بموقع مبارزه علیه سن مادر الزاماً به کاهش سطح

مبارزه با پوره سن منتج می گردد ).

ب) مبارزه با پوره سن: زمان مناسب مبارزه با پوره هنگامی است که اکثریت جمعیت آفت در سن دوم

پورگی باشند ( با توجه به نُرم مبارزه اعلام شده از سوی سازمان حفظ نباتات در ارتباط با تعداد پوره در

مترمربع در مزارع آبی ودیم ).

توضیح: با توجه به انواع و میزان سموم مصرفی که در جدول صفحه قبل آمده است میزان محلول سمی

در سمپاشی هوایی ۲۵ لیتردر هکتار و سمپاشی زمینی متناسب با نوع سمپاش براساس نظر کارشناس

نام عمومی سم نام تجاری سم مقدار مصرف

در هکتار

توضیحات

سومیتیون ۱ لیتر – (EC فنیتروتیون (% ۵۰

۱ لیتر – -۱/ لبایسید ۲ ( EC فنتیون (% ۵۰

۱ کیلوگرم / دیپترکس ۲ (SP تریکلروفن (% ۸۰

در جاهائیکه احتمال باد بردگی بر روی

محصولات نزدیک به برداشت وجود نداشته

باشد، استفاده گردد.

دسیس ۳۰۰ سیسی منحصراًجهت مبارزه با پوره استفاده شود. (EC دلتامترین (% ۲٫۵

۱۶۶

باتوجه به وضعیت رویش (LV) محل تعیین خواهد شد اما بطورکلی در سیستم معمول

۳۰۰ لیتر در هکتار است. – محصول ۴۰۰

سایر روشهای مبارزه با این آفت همچون مدیریت آبیاری، استفاده از ارقام مقاوم و کنترل بیولوژیک

در کنار مبارزه شیمیایی در یک برنامه مدیریت تلفیقی به کاهش مصرف آفتکشها منجر خواهد شد.

Leaf miner ( –۱۳ پروانه برگخوار(مینوز

پس از سپری شدن فصل گرما و متعادل ( Syringopais temperatella) لاروهای این آفت

شدن حرارت ( در شرایط خوزستان در ماه آذر ) به محض اینکه دمای سطح خاک تا عمق ۱ سانتیمتری

۱۲۰ رسید از خاک بیرون آمده از برگهای گندم تغذیه مینماید. این لاروها که در زمان آغاز حمله C به

۲ میلی متر طول دارند از نوکبرگها وارد شده و در بین دو لایه اپیدرم از پارانشیم تغذیه و / حدود ۵

فضولات خود را درداخل حفرهایکه ایجاد کرده است میریزد ( فضولات ابتدا زردرنگ و بعداً به رنگ

قهوهای مایل به سیاه درمیآید)خسارت این حشره در مناطق با رطوبت کمتر، بیشتر است و چند هفته

بارندگی پیدرپی در کاهش آلودگی نقش مهمی دارد. اولین علائم خسارت ایجاد یک نوار طولی روشن به

موازات رگبرگهای طولی برگ است. لارو پس ازتغذیه از همان حفره ورودی خارج شده و به برگ دیگری

حمله می کند.

روشهای کنترل و مبارزه

۱ روشهای زراعی

جمعیت این آفت با اعمال تناوب زراعی با کاشت محصولاتی مثل کنجد، خیار، گوجهفرنگی، ماش،

لوبیا وبعد از گندم وجو به شدت کاهش مییابد. بنابراین رعایت تناوب زراعی و کشت محصولات غیر از

گندم و جو در سال بعد در مناطق آلوده توصیه می گردد.

شخم بعد از برداشت محصول حداقل به عمق ۲۵ سانتیمتر و دیسکزدن پس از شخم بمنظور کاهش

جمعیت لاروهای تابستان گذران از دیگرروشهای توصیه شده می باشد.

تقویت محصول خسارت دیده با مصرف کودهای شیمیایی و آبیاری مناسب خسارت آفت را در مزارع

آبی ترمیم می کند.

۱۶۷

۲ روشهای شیمیایی

در اراضی آبی با اجرای روشهای زراعی توصیه شده این آفت به خوبی کنترل میشود در نتیجه نیازی

به کنترل شیمیایی آن نیست. در شرایط دیم خسارت این آفت در مواردی اقتصادی می باشد لذا مبارزه

۳ برگی تا اوایل پنجهزنی با استفاده از سموم فسفره مانند دیازینون و مالاتیون بهشیمیایی در مراحل ۴

نسبت یک لیتردر هکتار توصیه میشود (تعیین نرم مبارزه از سوی تحقیقات در دست بررسی و تهیه

است).

۱۴ سوسک سیاه گندم

آفتی تک نسلی است که در کشورما در استانهای ( Zabrus tenebrioides) سوسک سیاه گندم

فارس،خراسان، کرمانشاه، گلستان، ایلام، لرستان و منطقه مغان از اهمیت بیشتری برخوردار است.

لاروهای این آفت اوایل بهار از خاک خارج شده و پس از مدتی تغذیه از برگهای جوان غلات در عمق

۱۵-۲۰ سانتیمتری خاک به شفیره تبدیل می شوند، حشرات کامل در اواخر بهار یا اوایل تابستان ظاهر

شده از خوشه تغذیه کرده، در اواسط تابستان جفتگیری مینمایند. پس از جفتگیری هر حشره ماده

۲ هفته تخمها – ۱۰ تایی در خاک میگذارد. پس از ۳ – دستجات سفیدرنگ تخم خود را در دستههای ۱۲

تفریخ شده و لاروهای زردرنگ جوان ظاهر می شوند. لاروها شبها از لانههای زیرزمینی خود خارج شده و

از برگهای غلات جوان که تازه سبز شدهاند تغذیه می کنند (درپائیز)، این امر همچنان ادامه دارد تا در

فصل زمستان، در صورتیکه شرایط آب وهوایی معتدل باشد امر تغذیه ادامه مییابد اما اگر شرایط آب و

۳۰ ) فرو می رود تا اوایل بهار از خاک -۴۰cm) هوایی منطقه در زمستان سرد باشد لارو در اعماق خاک

خارج و فعالیت خود را از سر گیرد.

خسارت این آفت مربوط به مرحله لاروی آن است (لاروها تمام پارانشیم برگ را میجوند و رگبرگهای

بزرگ را باقی میگذارند ).

روشهای کنترل و مبارزه

تناوب زراعی با استفاده محصولاتی چون آفتابگردان، نخود و کلزا و عدم کشت گندم وجو در مزارع آلوده

شخم عمیق تابستانه بلافاصله پس از برداشت گندم وجو

جمعآوری یا سوزانیدن کاه وکلش درمناطق آلوده بمنظور کاهش جمعیت آفت

مبارزه شیمیایی با استفاده از سموم

۱۶۸

جدول ۸لیست سموم متداول در مبارزه با سوسک سیاه گندم

Russian Wheat Aphid ۱۵ شته روسی گندم

از دیگر آفات خسارتزای گندم می باشد که بدنی دوکی شکل و (Diuraphis noxia) شته روسی

کشیده به رنگ سبز روشن داشته و توسط یک جفت برآمدگی که یکی زائده بالایدمی و دیگری دم

حشره است از شته سبز گندم تفکیک میشود. در طی یک آلودگی شدید بوتههای گندم کوتاه مانده و

برگهای انتهایی بخصوص برگ پرچم حول محور طولی لوله میشود (در صورتیکه برگ را باز کنیم افراد

بالغ و پورههای شته قابل روئیتند). در برگهای بوتههای آلوده نوارهای طولی سفید رنگ و در اکثر موارد

نوارهای طولی بنفش در وسط و حاشیه برگ دیده میشود. در آلودگیهای خیلی شدید بوته کاملاً خشک

میشود. این آفت میتواند باعث ریزش دانهها و بدشکلی ریشکها و سنبلهها شود گاهی اوقات ریشکها

لابلای برگ لوله شده گیر کرده و خوشهها را خم می کند.

روشهای کنترل و مبارزه

۱ تدابیر زراعی

جو و گندمهای خودرو) از داخل و حاشیه مزارع ،Aegilops الف) حذف گرامینههای میزبان ( خصوصاً

ب) تنظیم تاریخ کاشت، رعایت آبیاری صحیح و کوددهی بموقع

۲ بازدید منظم از مزارع گندم و جو از پائیز هر سال زراعی (معمولاً در سالهایی که در ماههای پائیز و

زمستان بارندگی مناسب صورت گیرد شته روسی مشکل ایجاد نمی کند) بمنظور بررسی وضعیت

آلودگیهای احتمالی

۳ مبارزه شیمیایی

با توجه به اینکه گیاه در هر مرحلهای از زمان خروج از خاک تا مرحله بلوغ میتواند آلوده شود لذا

تعیین مناسبترین زمان مبارزه از اهمیت ویژهای برخوردار است. در صورت نیاز، مبارزه شیمیایی در

نام عمومی سم نام تجاری سم زمان مبارزه میزان مصرف در هکتار

۳۰ کیلوبازودین به محض دیدن ۴۰ (G دیازینون (% ۵

بازودین اولین علائم ۱ لیتر (EC دیازینون (% ۶۰

۳ کیلو -۳/ سوین خسارت در ۵ (WP کارباریل (% ۸۵

۱ لیتر /۵ – زولون صورت لزوم ۲ (EC فوزالن (% ۳۵

۱ لیتر /۵ – دورسبان ۲ (EC کلروپیریفوس (% ۴۰٫۸

۱۶۹

مرحله اوایل ظهور سنبلهها با استفاده از سموم زیر قابل اجراست (انجام تحقیقات بر روی نُرم مبارزه

ضروری است).

جدول ۹لیست سموم متداول در مبارزه با شته روسی گندم

علفهای هرز مهم مزارع گندم و روشهای کنترل و مبارزه با آنان

هدف از کنترل علفهای هرز کاهش جمعیت آنان به حدی است که به محصول خسارت وارد ننموده و

کیفیت غله و محصول برداشت شده فعلی و محصول بعدی در تناوب را تحت تأثیر قرار ندهد. بدین

منظور از روشهای تلفیقی مدیریت علفهای هرز به شرح زیر استفاده می گردد:

الف ) پیشگیری

تحت نظارت قراردادن مزارع و آماربرداری دورهای از علفهای هرز

پیشبینی جمعیت علفهای هرز در سال زراعی آینده

رعایت بهداشت زراعی و پیشگیری از افزایش جمعیت وتنوع علفهای هرز از طریق:

ممانعت از کشت بذور آلوده به بذر علفهای هرز و بوجاری بذور مصرفی

پاکیزه کردن ماشینآلات کشاورزی قبل از استفاده و ورود آنان به مزرعه

ممانعت از تردد دام از مناطق آلوده به مزرعه

هوشیاری در مورد بروز مقاومت و یا ورود علفهای هرز مقاوم به علفکشها به مزرعه

ب ) روشهای زراعی

کشت گندم در تناوب با سایر محصولات و خودداری از کشت متوالی آن

آیش گذاشتن زمین

ضدعفونی بذور به منظور مبارزه با پاتوژنهای خاکزی و بذر زاد

کشت بموقع، رعایت عمق کاشت وتهیه بستر مناسب

کشت متراکم ( تاحدی که به کاهش عملکرد منجر نشود )

نام عمومی سم نام تجاری سم

میزان مصرف

درهکتار

تعداد دفعات

سمپاشی

۰ کیلو یک نوبت /۵ – پریمور ۱ (WP پیریمیکارب (% ۵۰

۱ لیتر یک نوبت / متاسیستوکس  آر ۵ (EC اکسی دیمتون متیل (% ۲۵

۱ لیتر یک نوبت / دیمتوآت، روکسیون ۵ (EC دیمتوآت (% ۴۰

اکاتین ۱ لیتر یک نوبت (EC تیومتون (% ۲۵

۱۷۰

انتخاب رقم مناسب گندم، بذرهای سالم و با قوه نامیه بالا و در صورت وجود ارقامی که قدرت

رقابتی بالایی باعلفهرز دارند.

ج ) روشهای مکانیکی

سبز نمودن علفهای هرز از طریق آبیاری قبل از کشت و بلافاصله شخم زدن علفهای هرز سبز

شده

در صورتیکه زمین دارای علفهای هرز دائمی باشد شخم عمیق به فاصله دو هفته پس از برداشت

گندم بسیار موثر خواهد بود (بمنظور نتیجهگیری سریعتر میتوان عملیات شخم را با علفکشهای

سیستمیک تلفیق نمود).

د ) روشهای کنترل شیمیائی

در حال حاضر در کشور ما مبارزه شیمیائی با علفهای هرز باریک برگ و پهنبرگ مزارع گندم با استفاده

۱۶ به آن پرداخته شده است صورت میگیرد ( سموم دیگری نیز در ، از سمومی که در جداول شماره ۱۵

دست بررسی و معرفی می باشد


نوشته شده توسط:admin - 167 مطلب
پرینت اشتراک گذاری در فیسبوک اشتراک گذاری در توییتر اشتراک گذاری در گوگل پلاس
بازدید: ۷۵۳
برچسب ها:
دیدگاه ها
دونات پنجشنبه ۲۹ فروردین ۱۳۹۸ - ۲:۲۵ ق٫ظ پاسخ به دیدگاه

ممنون