ایستگاه تحقیقات گیاهان داروئی علی آباد (اراک)
معرفی ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی علی آباد اراک
معرفی ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی علی آباد اراک
نظر به اهمیت گیاهان دارویی در راستای تأمین سلامت و توجه روزافزون مجامع پزشکی، دارویی، صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی به این ذخایر ارزشمند، ضروری است گام های اساسی و جدی در جهت شناخت، حفاظت، توسعه و استفاده بهینه از این ذخایر ارزشمند برداشته شود. تعداد گونه های گیاهی شناخته شده در ایران بین ۸۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ برآورد می شود. تعداد گونه های گیاهان دارویی تا ۲۳۰۰ گونه برآورد می شود که رقم بسیار بالا و در خورتوجهی است. استان مرکزی در ناحیه مرکزی ایران سطحی معادل ۲۹۴۰۰۰۰ هکتار را که معادل ۸/۱ درصد از مساحت کل کشور می باشد را به خود اختصاص داده و به دلیل قرار گرفتن در بین چین خوردگی رشته کوه های البرز و زاگرس دارای سیمای متغیری از نظر تنوع ژنتیکی گیاهی و از جمله گیاهان دارویی می‌باشد و همین امر موجب تنوع گیاهی بالایی در نقاط مختلف استان گردیده است. به همین منظور مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی در راستای مسئولیت های محوله در خصوص شناخت پتانسیل های بالقوه عرصه های طبیعی، احداث ایستگاه تحقیقاتی با همت مطالعات پایه و کاربردی در زمینه جمع آوری، شناسایی، پرورش و بررسی مواد مؤثر گیاهان دارویی را مورد توجه قرار داد و در سال ۱۳۷۲ قطعه زمینی به وسعت ۱۲ هکتار در کیلومتر ۲ جاده اراک – تهران با ویژگی های مهم نزدیک بودن به شهر اراک، وجود ایستگاه سینوپتیک در مجاورت ایستگاه و کیفیت مناسب آب و خاک برای اجرای پروژه های تحقیقاتی و تأمین اهداف آموزشی و ترویجی را انتخاب و طرح های مختلف را در این ایستگاه اجرا نمود. ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی علی آباد یکی از مهم ترین ایستگاه های تحقیقاتی در زمینه جمع آوری، شناسایی، کشت و اهلی کردن، بررسی و تعیین مواد مؤثره گیاهان دارویی و معطر در این استان می باشد که در خصوص اجرای طرح های تحقیقاتی، طرح های مختلفی در حال اجرا و یا خاتمه یافته در کارنامه خود دارد که می توان به نمونه هایی از این طرح ها اشاره نمود: طرح تحقیقاتی جمع آوری و ایجاد کلکسیون تحقیقی، ترویجی و آموزشی گیاهان دارویی در استان مرکزی، طرح تحقیقاتی استقرار و ارزیابی رشد و عملکرد گیاهان دارویی در شرایط دیم که در حال اجرا می باشد. طرح های خاتمه یافته مانند مطالعه پارامترهای رشد و اثرات فواصل کاشت بر رشد بخش های هوایی و زیر زمینی گیاه دارویی سنبل الطیب، بررسی کشت و اهلی کردن چهار گونه گیاه دارویی بومی استان، بررسی مقایسه فاصله کاشت بر روی تولید گیاه آویش، استخراج و شناسایی ترکیب های شیمیایی اسانس گل محمدی در پایه های مختلف کشت شده، بررسی تنوع و ارتباط خصوصیات مورفولوژیکی و فنولوژیکی و تأثیر آن ها بر عملکرد گل محمدی، بررسی سازگاری ژنوتیپ های گل محمدی، بررسی تنوع ژنتیکی، سازگاری همچنین انتخاب و معرفی مناسب ترین ژرم پلاسم برخی گونه های آویشن، استخراج و تجزیه کمی اسانس گونه های مختلف آویشن در استان مرکزی جزو کارنامه این ایستگاه تحقیقاتی می باشد. این ایستگاه در حال حاضر با داشتن ۵۳ ژنوتیپ گل محمدی، ۷۴ اکسشن از آویشن و بیش از ۹۰ گونه از گیاهان دارویی در کلکسیون خود که اکثراً بومی استان هستند وگونه هایی از گیاهان دارویی که مراحل کشت ترویجی آن ها در حال اجرا می باشد به عنوان یکی از مهم ترین مراکز و ایستگاه های مهم تحقیقاتی در زمینه گیاهان دارویی استان می باشد.
لیست گیاهان دارویی ایستگاه تحقیقات گیاهان داروئی علی آباد
ردیف
نام فارسی
نام علمی
نام خانواده
۱
آویشن
Thymus vulgaris L.
Lamiaceae
۲
آویشن خراسانی
Thymus transcaspicus Klokov.
Lamiaceae
۳
آویشن دنایی
Thymus daenensis Celak.
Lamiaceae
۴
آویشن شیرازی
Zataria multiflora Boiss.
Lamiaceae
۵
آویشن قفقازی
Thymus caucasicus Willd. ex Ronniger.
Lamiaceae
۶
اسطوخودوس
Lavandula angustifolia Mill.
Lamiaceae
۷
اسفرزه (بارهنگ تخم مرغی)
Plantago ovate Forssk.
Plantaginaceae
۸
افسنطین
Artemisia absinthium L.
Asteraceae
۹
انیسون
Pimpinella anisum L.
Apiaceae
۱۰
باباآدم
Arctium lappa L.
Asteraceae
۱۱
بابونه اروپایی (بابونه دارویی)
Matricaria chamomilla L.
Asteraceae
۱۲
بابونه اروپایی زرد
Matricaria aurea (Loefl.) Shultz-Bip.
Asteraceae
۱۳
بابونه شیرازی
Anthemis pseudocotula Boiss.
Asteraceae
۱۴
بادرشبی
Dracocephalum moldavica L.
Lamiaceae
۱۵
بادرنجبویه
Melissa officinalis L.
Lamiaceae
۱۶
بارهنگ کبیر
Plantago major L.
Plantaginaceae
۱۷
بالنگو
Lallemantia iberica Fisch. & Mey.
Lamiaceae
۱۸
بالنگو
Lallemantia royleana Benth.
Lamiaceae
۱۹
بالوتا
Ballota spp
Lamiaceae
۲۰
بذرالبنج
Hyoscyamus niger L.
Solanaceae
۲۱
بومادران
Achillea millefolium L.
Asteraceae
۲۲
بومادران زرد
Achillea biebersteinii Afan.
Asteraceae
۲۳
بومادران کوهستانی
Achillea vermicularis Trin.
Asteraceae
۲۴
پونه آبی
Mentha aquatica L.
Lamiaceae
۲۵
پونه معطر (خالواش)
Mentha pulegium L.
Lamiaceae
۲۶
تاناستوم (مینا برگ نقره ای)
Tanacetum polycephalum Schultz-Bip.
Asteraceae
۲۷
تلخه بیان
Sophora alopecuroides L.
Papilionaceae
۲۸
توت روباهی
Sanguisorba minor Scop.
Rosaceae
۲۹
جاشیر
Prangos ferulacea (L.) Lindl.
Apiaceae
۳۰
چای مکی
Hibiscus gossypifolius Mill.
Malvaceae
۳۱
خارمریم
Silybum marianum L.
Asteraceae
۳۲
ختمی
Althaea officinalis L.
Malvaceae
۳۳
خواجه باشی
Dipsacus spp
Dipsacaceae
۳۴
داتوره
Datura meteloides L.
Solanaceae
۳۵
داتوره گل درشت
Datura metel L.
Solanaceae
۳۶
رازیانه
Foeniculum vulgare Miller.
Apiaceae
۳۷
رزماری )رومارن)
Rosmarinus officinalis L.
Lamiaceae
۳۸
روناس
Rubia tinctorum L.
Rubiaceae
۳۹
ریواس
Rheum ribes L.
Polygonaceae
۴۰
زرین گیاه
Dracocephalum kotschyi Boiss.
Lamiaceae
۴۱
زنبق رشتی
Hemerocallis flava L.
Liliaceae
۴۲
زنجبیل شامی
Inula helenium L.
Asteraceae
۴۳
زوفا
Hyssopus officinalis L.
Lamiaceae
۴۴
سداب
Ruta graveolens L.
Rutaceae
۴۵
سرخارگل
Echinacea purpurea L.
Asteraceae
۴۶
سرخارگل باریک
Echinacea angustifolia Dc.
Asteraceae
۴۷
سنبل الطیب
Valeriana officinalis L.
Valerianaceae
۴۸
سنبله ارغوانی
Stachys inflate Benth.
Lamiaceae
۴۹
سنبله نقره ای
Stachys byzanthina C. Koch.
Lamiaceae
۵۰
سیاهدانه دمشقی
Nigella damascena L.
Ranunculaceae
۵۱
سیاهدانه هرز
Nigella arvensis L.
Ranunculaceae
۵۲
شوکران
Conium maculatum L.
Apiaceae
۵۳
شیر پنیر
Galium verum L.
Rubiaceae
۵۴
شیرین بیان
Glycyrrhiza glabra L.
Papilionaceae
۵۵
صابونی
Saponaria spp
Caryophyllaceae
۵۶
عدس الملوک
Securigera securidaca (L.) Degen & Dorfl.
Papilionaceae
۵۷
عروسک پشت پرده
Physalis alkekengi L.
Solanaceae
۵۸
غازیاقی
Falcaria vulgaris Bernh.
Apiaceae
۵۹
غافث
Agrimonia eupatoria L.
Rosaceae
۶۰
کاسنی
Cichorium intybus L.
Asteraceae
۶۱
کاکوتی کوهی
Ziziphora clinopodioides.Lam.
Lamiaceae
۶۲
کتان (بزرک)
Linum usitatissimum L.
Linaceae
۶۳
کتان سفید
Linum album Ky. ex Boiss.
Linaceae
۶۴
کرفس وحشی
Apium graveolens L.
Apiaceae
۶۵
کرک خرگوش
Stachys lavandulifolia Vahl.
Lamiaceae
۶۶
کک کش
Pulicaria dysenterica (L.) Bernh.
Asteraceae
۶۷
کنگر فرنگی (آرتیشو)
Cynara scolymus L.
Asteraceae
۶۸
گاوزبان ایرانی
Anchusa iranica Rech.f.& Esfand.
Boraginaceae
۶۹
گاوزبان خارجی
Borago officinalis L.
Boraginaceae
۷۰
گزنه دوپایه
Urtica dioica L.
Urticaceae
۷۱
گل انگشتانه
Digitalis spp
Scrophulariaceae
۷۲
گل راعی
Hypericum scabrum L.
Hypericaceae
۷۳
گل گاوزبان
Echium amoenum Fisch. et Mey.
Boraginaceae
۷۴
گل ماهور اروپایی
Verbascum thapsus L.
Scrophulariaceae
۷۵
گل محمدی
Rosa damascena Mill.
Rosaceae
۷۶
گل مغربی
Oenothera biennis L.
Onagraceae
۷۷
گلپر
Heracleum persicum Desf. ex Fischer.
Apiaceae
۷۸
مارچوبه
Asparagus officinalis L.
Liliaceae
۷۹
مخلصه
Scrophularia striata Boiss.
Scrophulariaceae
۸۰
مرزنگوش
Origanum Vulgare L.
Lamiaceae
۸۱
مرو
Salvia spp
Lamiaceae
۸۲
مریم گلی ارغوانی
Salvia multicaulis Vahl.
Lamiaceae
۸۳
مریم گلی پنبه ای
Salvia aethiopis L.
Lamiaceae
۸۴
مریم گلی دارویی
Salvia officinalis L.
Lamiaceae
۸۵
مریم نخودی (کلپوره)
Teucrium polium L.
Lamiaceae
۸۶
مریم نخودی بوته ای
Teucrium chamaedrys L.
Lamiaceae
۸۷
مفرح
Nepeta crispa Willd.
Lamiaceae
۸۸
میخک
Dianthus spp
Caryophyllaceae
۹۰
نعنا
Mentha spp
Lamiaceae
۹۱
نعنا زیبا (فرنجمشک)
Calamintha graveolens Benth.
Lamiaceae
۸۹
نعنا فلفلی
Mentha piperita L.
Lamiaceae
۹۲
همیشه بهار
Calendula officinalis L.
Asteraceae
پروژه های تحقیقاتی اجرا شده در ایستگاه
-اجرای طرح تحقیقاتی جمع آوری و ایجاد کلکسیون تحقیقی، ترویجی و آموزشی گیاهان دارویی استان مرکزی.
-مطالعه پارامترهای رشد و اثرات فواصل کاشت بر رشد بخش های هوایی و زیر زمینی گیاه دارویی سنبل الطیب.
– بررسی کشت و اهلی کردن چهار گونه گیاه داروی بومی استان
– بررسی مقایسه فاصله کاشت بر روی تولید گیاه آویش.
– استخراج و شناسایی ترکیب های شیمیایی اسانسی گل محمدی در پایه های مختلف کشت شده در استان مرکزی.
– بررسی تنوع و ارتباط خصوصیات مورفولوژیکی و فنولوژیکی و تأثیر آن ها بر عملکرد گل محمدی در استان مرکزی.
– بررسی سازگاری ژنوتیپ های گل محمدی در استان مرکزی.
– بررسی تنوع ژنتیکی، سازگاری، انتخاب و معرفی مناسب ترین ژرم پلاسم برخی گونه های آویشن.
– استخراج و تجزیه کمی اسانس گونه های مختلف آویشن در استان مرکزی.
۱-بررسی کشت و استقرار ۵ گونه گیاهان دارویی در شرایط طبیعی در مناطق مختلف استان مرکزی (محمود حق شناس) طرح خاص )ادارکل منابع طبیعی استان)
۲-بررسی کشت و استقرار گیاه آنغوزه و باریجه در شرایط طبیعی در مناطق مختلف استان مرکزی (محمود حق شناس) طرح خاص (ادارکل منابع طبیعی استان)
۳-بررسی تأثیر کود های بیولوژیک بر میزان عملکرد و اسانس برخی ژنوتیپ های گل محمدی در استان مرکزی (محمود حق شناس) طرح مستقل
۱-بررسی استقرار و ارزیابی رشد و عملکرد گیاهان دارویی در شرایط دیم (محمود حق شناس) طرح ملی
چاپ مقاله در همایشها و مجلات
۱-ارائه مقاله با عنوان: بررسی پراکنش و تنوع زیستی گیاهان دارویی استان مرکزی منطقه ساوه (اولین همایش ملی گیاهان دارویی و کشاورزی پایدار، مهر ماه ۹۲ همدان).
۲-ارائه مقاله با عنوان: بررسی پراکنش و تنوع زیستی گیاهان دارویی استان مرکزی منطقه شازند( اولین همایش ملی گیاهان دارویی و کشاورزی پایدار، مهر ماه ۹۲ همدان).
۳- ارائه مقاله جمع آوری، شناسایی، ارزیابی مقدماتی و حفاظت بذور گیاهان دارویی به منظور تقویت بانک ژن (فاز دوم) استان مرکزی در یکصد و بیست و هفتمین گردهمایی طرح های تحقیقاتی خاتمه یافته منابع طبیعی
۴- ارائه مقاله با عنوان: بررسی استقرار و ارزیابی رشد و عملکرد گیاهان دارویی در شرایط دیم در استان مرکزی (چهارمین کنگره ملی گیاهان دارویی۲۲ و ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۴ – تهران مرکز همایش های بین المللی رازی)
۵- ارائه مقاله با عنوان: معرفی گیاهان رنگده در استان مرکزی (چهارمین کنگره ملی گیاهان دارویی۲۲ و ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۴ – تهران مرکز همایش های بین المللی رازی)